Het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) is een programma van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG)). Verschillende Rijksonderdelen stellen in dit programma hun gronden, wateren of gebouwen beschikbaar aan ontwikkelaars voor de realisatie van duurzame energieprojecten. Hiermee ondersteunt het programma de Energieopgave van de RES-regio’s uit het Klimaatakkoord. In 2050 wil Nederland graag energieneutraal zijn.

De projecten starten op verzoek van de RES-regio’s. In deze regio’s werken gemeenten en provincie samen aan de Regionale Energie Strategie (RES). De RES is een regionaal plan met een aanbod om bij te dragen aan het halen van energie doelen van het Nederlandse klimaatakkoord. Doel van het project OER A1-A50 is om de uitvoering van de RES-regio Stedendriehoek te ondersteunen en meters te maken in de energietransitie.

Meer informatie over het programma OER vindt u via deze link: Opwek van energie op rijksvastgoed

Meer informatie over de RES vindt u via deze animatie: uitleg over de RES

Vanuit het Rijk werken de volgende organisaties in Programma OER: Rijkswaterstaat (RWS), ProRail, Rijksvastgoedbedrijf (RVB), Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), Staatsbosbeheer en Defensie. Dit gebeurt in opdracht van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG).

Omdat ruimte schaars is in Nederland, stelt Rijkswaterstaat (RWS) zijn gronden en wateren beschikbaar om er naast de huidige functie ook energie op te laten wekken door een ontwikkelaar. Hierdoor is er sprake van dubbel ruimtegebruik.  RWS steunt met zijn gronden en wateren de energieopgave van de 30 RES-regio’s, die in 2030 gezamenlijk 35 TWh op land moeten opwekken. In 2050 wil Nederland volledig klimaatneutraal zijn.

OER op Rijkswaterstaatgronden werkt met een gefaseerde projectaanpak, waarbij de volgende projectfasen worden doorlopen: voorverkenning, verkenning, planfase, inschrijving, exploitatie. De samenwerkende partners hebben in elke fase een eigen rol en verantwoordelijkheid. Het Rijk vervult vooral een faciliterende rol, waarbij medeoverheden gebruik kunnen maken van de expertise van de rijkspartijen.

Het recht om hernieuwbare energie te ontwikkelen op rijksgrond wordt openbaar en transparant gegund aan een ontwikkelaar op basis van de beste inschrijving. Een ontwikkelaar kan in sommige gevallen subsidies aanvragen. Met de opbrengsten uit de opgewekte elektriciteit verdient de ontwikkelaar de investering in de zonnepanelen in de loop van de jaren terug.

Er zijn momenteel (maart 2025) meer dan 30 projecten. Dit aantal groeit nog verder. Het exacte aantal projecten, vindt u via deze link: Projecten | Energie op Rijksgrond

In 2050 wil Nederland volledig klimaatneutraal zijn. Om de uitstoot te verminderen en de energietransitie mogelijk te maken, hebben we duurzame energie nodig die het gebruik van fossiele brandstoffen kan vervangen. De huidige hoeveelheid opgewekte duurzame energie is echter niet voldoende om aan de doelstellingen te voldoen. Om straks voldoende duurzame energie hebben, zijn we dus nu al bezig om onze energie-infrastructuur uit te breiden en aan te passen.

In de fase van de energietransitie tussen nu en 2050 bestaan het ‘oude’ en het ‘nieuwe’ systeem naast elkaar. Ook loopt de capaciteit op het elektriciteitsnet niet altijd gelijk met de hoeveelheid opwekte stroom. We zien nu bijvoorbeeld dat er op piekmomenten soms meer duurzame energie wordt opgewekt dan het net aan- kan of dat nieuwe wijken of bedrijventerreinen niet op het net kunnen worden aangesloten. Ook daar wordt hard aan gewerkt. Er komen nieuwe hoogspanningsverbindingen, leidingen voor het transport van waterstof en installaties voor het omvormen of opslaan van energie. Beide ontwikkelingen, opwek én distributie van duurzame energie, zijn belangrijk voor een duurzaam energiesysteem.

In de OER-projecten proberen we ook vaak te kijken naar alternatieve aansluitmogelijkheden, zoals bijv. rechtstreeks op een grootverbruiker die direct de opgewekte stroom kan benutten.

Er wordt eerst gekeken naar daken, maar alleen met zonnepanelen op daken halen we onze doelstellingen van het klimaatakkoord niet. Daarom wordt er ook gekeken naar ander meervoudig gebruik. Bijvoorbeeld zonnepanelen aanleggen in bermen van snelwegen, bij sluizencomplexen en op baggerdepots. Deze voorkeursvolgorde heet de ‘zonneladder’. De zonneladder moet voorkomen dat zonnepanelen op landbouw- en natuurgrond gelegd worden als dat niet nodig is.

Meer informatie over de zonneladder vindt u via deze link: Zonneladder

Het plaatsten van zonnepanelen op geluidschermen is relatief gezien erg duur. Dit komt doordat je lange linten zonnepanelen krijgt met veel kosten voor de lange kabels. Ook is de draagconstructie van geluidschermen vaak niet berekend op het gewicht van zonnepanelen. Als de schermen verzwaard moeten worden is dat erg duur. Daarnaast moet er zorgvuldig gekeken worden of het plaatsen van de zonnepanelen de vermindering van het geluid niet negatief beïnvloedt of dat de panelen door schittering de weggebruiker niet verblinden. Dit vraagt veel extra onderzoek en kosten, waardoor deze optie voor de ontwikkelaar vaak financieel niet haalbaar is. Wanneer het in bepaalde situaties wel mogelijk is, worden geluidsschermen meegenomen in de projecten. 

Een omschrijving van het project vindt u via deze link: Over dit project.

In dit project werken de volgende partijen samen:
Rijkswaterstaat (RWS), Rijksvastgoedbedrijf (RVB), Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), provincie Gelderland, de gemeenten Apeldoorn, Heerde, Voorst, RES-regio Stedendriehoek en netbeheerder Liander. 

Tijdens de verkenningsfase zal een Koepel van Energiecoöperaties aansluiten en meedenken over de invulling van financiële participatie. Na de tender sluit ook een marktpartij aan. Deze marktpartij vormt samen met de Koepel een Project BV. en samen gaan zij het project verder ontwikkelen.

De gemeenten en provincie waarborgen de ruimtelijke kwaliteit en vormgeving. De provincie heeft hiervoor regels staan in de Omgevingsverordening en gemeenten in beleid of hun Omgevingsplan.
De gemeenten zijn daarnaast verantwoordelijk voor het verlenen van de omgevingsvergunning.

De project BV bestaat uit een Koepel van Energiecoöperaties en een marktpartij. Zij gaan in de planfase de ruimtelijke inpassing uitwerken en daarbij de omgeving betrekken.

Rijkswaterstaat stelt zijn grond beschikbaar en draagt zorg voor de veiligheid van de weggebruiker en doorstroming van het verkeer. Daarnaast heeft Rijkswaterstaat veel ervaring met grote infrastructurele projecten in de grond-, weg- en waterbouw in interactie met de omgeving te realiseren. Op lokaal niveau wordt in de projecten van nauw samengewerkt met bestuurlijke partners en bewoners en bedrijven in de omgeving.

Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) begeleidt de gronduitgifte met de juiste voorwaarden. Het RVB organiseert daartoe een openbare inschrijving. Dit gebeurt op marktconforme, openbare en transparante wijze.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) brengt kennis in en begeleid mede het proces voor financiële participatie en subsidies. 

Netwerkbeheerder Liander denkt mee hoe de zonnepanelen langs de A1-A50 aangesloten kunnen worden op het netwerk.

De Regio Stedendriehoek is een samenwerkingsverband met gemeenten die samenwerken aan de Regionale Energie Strategie (RES). Ze werken samen met acht gemeenten: Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen. De Regio Stedendriehoek zet zich in voor kennis en verbinding en zoekt hierbij altijd naar samenwerking met ondernemers en kennisinstellingen in de regio.
Meer informatie over de Regio Stedendriehoek: Regio Stedendriehoek

In het klimaatakkoord staat dat in 2030 zeventig procent van onze elektriciteit uit hernieuwbare bronnen moet komen. Om hieraan te voldoen wordt er in dertig regio’s gewerkt aan Regionale Energiestrategieën (RES). In de RES hebben verschillende gemeenten, provincies, waterschappen en regionale netbeheerders met de omgeving gezamenlijk in kaart gebracht waar duurzame energie een plek kan krijgen. Het vinden van ruimte is daarbij een uitdaging. We kunnen de klimaatdoelen alleen maar halen als we ruimte dubbel benutten. 

Voor de RES regio Stedendriehoek is een Regionale Energiestrategie opgesteld. In de RES is de A1-A50 opgenomen als één van de voorkeurslocaties langs infrastructuur. Meer informatie: Regio Stedendriehoek | RES 1.0 

Voor de opwek van windenergie is om veiligheidsredenen een minimale afstand  tot de weg vereist. Deze afstand komt overeen met een wieken van de windturbines en bedraagt ongeveer 80 m. Hierdoor is vaak niet genoeg ruimte op Rijksgrond om windturbines te plaatsen.

Daarnaast komt de wespendief (vogelsoort) op veel plekken op de Veluwe voor. Om deze vogel te beschermen staat er in de omgevingsverordening van de provincie Gelderland dat er geen windturbines mogen worden geplaatst op de Veluwe en binnen een straal van 1 km eromheen. In de zone van 1 - 8 kilometer rondom de Veluwe zijn de mogelijkheden beperkt.

Rijkswaterstaat stelt alleen de grond beschikbaar. Na gunning zal de ontwikkeling, realisatie en exploitatie van de projecten worden uitgevoerd door een ontwikkelaar.

Participatie met de omgeving is onderdeel van de vergunningaanvraag. Dit gebeurt in de planfase door de projectontwikkelaar. De omgeving wordt in deze fase betrokken en geïnformeerd over op welke momenten kan worden meegedacht. Voor meer informatie zie de “Participatie” links in het menu.

Ja, het project is onderdeel van de RES Stedendriehoek. Meer informatie: Regio Stedendriehoek | RES 1.0 

Bij de productie, het transport en het recyclen van zonnepanelen komt CO₂ vrij. Tijdens het opwekken van stroom, stoten ze geen CO₂ uit. Zonnepanelen hebben een lange levensduur; ze gaan ongeveer 25 jaar mee en verdienen ze hun CO₂-uitstoot terug.  

Meer informatie hierover vindt u ook op: Duurzaamheid van zonnepanelen | Milieu Centraal

In Nederland is het wettelijk verplicht om zonnepanelen te recyclen. Stichting OPEN grotendeels verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van zonnepanelen, zodra zij het einde van hun levensduur bereiken.

Meer informatie over stichting Open vindt u hier: Recyclen van end-of-life zonnepanelen - Stichting OPEN

De veiligheid van weggebruikers staat bij Rijkswaterstaat voorop. Daarom worden risico’s, zoals elektrocutiegevaar bij aanrijdingen, brandveiligheid, zicht- en lichthinder, zorgvuldig onderzocht binnen het OER-programma. Op basis daarvan en door praktijkervaring heeft Rijkswaterstaat technische randvoorwaarden opgesteld, waaraan ontwikkelaars van zonneparken moeten voldoen. Via het verstrekken van vergunningen zorgt  Rijkswaterstaat ervoor dat zonneparken vrijwel geen impact hebben op de veiligheid.

Meer informatie over de onderzoeken die zijn gedaan naar veiligheid vindt u hier: Veiligheid | Energie op Rijksgrond.

Lichtschittering mag weggebruikers niet hinderen en is daarom een belangrijke eis voor de vergunning. Samen met TNO heeft Rijkswaterstaat vuistregels opgesteld om de kans op hinder door lichtreflectie voor weggebruikers in te schatten. Als daar aanleiding toe is, kan Rijkswaterstaat besluiten om extra onderzoek te doen naar lichtreflectie en nagaan of er extra maatregelen nodig zijn.

Op basis van onderzoek en leerervaringen heeft Rijkswaterstaat technische randvoorwaarden opgesteld, waaraan zonneparken moeten voldoen. Ontwikkelaars moeten bij het ontwerp aantonen dat de panelen veilig zijn en niet te veel schittering veroorzaken, bijvoorbeeld met een (reken)model. Mogelijk worden op basis hiervan maatregelen getroffen, bijvoorbeeld een coating.

Voor meer informatie zie ook  TNO-rapport Hinder door zonreflecties | Energie op Rijksgrond.

Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar het effect van een zonnepark op geluid. De kans op meer geluid is klein. De panelen kunnen juist voor minder geluid zorgen doordat ze schuin staan en het geluid in verschillende richtingen verspreiden. Hierdoor worden de geluidsgolven verstrooit en reduceert. Wat het effect van een zonnepark precies doet met geluid en hoe groot het effect precies is, hangt af van het ontwerp van het zonnepark (dan gaat het om oriëntatie, richting en hoogte van de zonnepanelen t.o.v. geluidsbron).

Meer informatie vindt u op: Geluidsreductie door een diffractor - 4Silence

Er kan tijdelijke hinder ontstaan. RWS stuurt erop aan dat de ontwikkelaar dit zoveel mogelijk voorkomt.

Rijkswaterstaat wil het risico op brand langs de snelweg zoveel mogelijk beperken en stelt daarom eisen aan de (installateurs van de) zonnepanelen, transformatoren en de bekabeling in het zonnepark op het gebied van brandveiligheid. Dit gebeurt in overleg met de Veiligheidsregio (brandweer). In gebieden met een hoog risico op natuurbrand moeten bijvoorbeeld speciale brandveilige zonnepanelen toegepast worden.

Voor meer informatie zie ook: TNO-rapport Elektrische Veiligheid en EMC | Energie op Rijksgrond en TNO-rapport Brandpreventie en brandbestrijding | Energie op Rijksgrond

Het is in het belang van de ontwikkelaar om hier rekening mee te houden. Deze zal zorgen voor afscherming van het zonnepark om de kans op vandalisme te verkleinen.

Een zonnepark wordt zo ontworpen dat het een storm van windkracht 12 kan doorstaan. Ontwikkelaars moeten voldoen aan technische normen en aan eisen van verzekeraars. Die verzekering is vaak nodig om een financiering van de bank te krijgen. Zonneparken worden dus echt storm-proof ontwikkeld en gebouwd.

Zonnepanelen hoeven meestal niet schoon gemaakt te worden; de regen spoelt het meeste vuil weg. Langs snelwegen raken panelen iets sneller vervuild door fijnstof (in vergelijking met panelen op daken van gebouwen), maar dat levert slechts 1% minder opbrengst op. Dat verlies is te klein om het schoonmaken rendabel te maken. Kiest de ontwikkelaar er toch voor om de panelen schoon te maken, dan zijn de kosten voor eigen rekening.

Het is nog niet precies bekend waar de panelen komen. In de verkenningsfase geven we aan welke locaties mogelijk geschikt zijn. De project-BV. zal in de planfase een keuze maken waar ze komen en plannen uitwerken hoe het park eruit komt te zien. Hierbij wordt de omgeving geraadpleegd. Onder “scope” links in het menu, staan kaartjes met de mogelijk geschikte gronden die verder worden onderzocht.

Het ruimtelijk ontwerp moet voldoen aan de regels die zijn opgesteld door de gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat. De ontwikkelaar zal voor het verkrijgen van de benodigde vergunningen moeten aantonen dat bij het ontwerp van het zonnepark rekening is gehouden met deze randvoorwaarden. De omgeving zal worden geraadpleegd tijdens dit proces.

Er is in OER veel aandacht voor natuur. In dit filmpje wordt hierover meer uitgelegd: Ruimte voor de natuur bij zonnepanelen langs snelwegen | Rijkswaterstaat

Van de ontwikkelaar wordt gevraagd de zonne-opstellingen zoveel mogelijk ecologisch in te richten en te beheren. De provincie en gemeenten hebben hier regels voor opgesteld en Rijkswaterstaat heeft een adviserende rol. Zo mogen de zonneparken bijv. geen bodemverontreiniging veroorzaken, zijn bepaalde natuurgebieden uitgesloten en moet er groen in de parken worden ingepast. We werken ook actief samen in het consortium Solar Parks. Hierover vindt u hier meer informatie.

Samen met Wageningen University & Research (WUR) is onderzoek gedaan naar hoe we zonneparken kunnen combineren met het behoud van biodiversiteit. Het is de bedoeling dat aanbevelingen uit dit rapport meegenomen worden in OER-projecten. Op basis van het rapport is een interactief document ontwikkeld dat laat zien hoe duurzame energie en natuur (flora en fauna) zo goed mogelijk kunnen samengaan.

Verder werken we met partners aan een kwaliteitslabel: EcoCertified Solar Label. Een EcoCertified zonnepark draagt aantoonbaar bij aan de biodiversiteit en aan de meerwaarde voor de omgeving. Meer informatie vindt u hier: EcoCertified Solar Parks

Als er wordt uitgegaan van een opstelling waarbij de bodemkwaliteit behouden blijft, valt er nog steeds een keuze te maken tussen meer of minder ruimte voor natuur tussen de panelen. Daarnaast kan er gekozen worden voor meer  natuurlijke elementen rondom de panelen, zoals kruidenrijke randen, poelen en natuurlijke hagen. In het project is hier aandacht voor.

Soms moeten er op enkele plekken bomen gekapt worden. Compensatie (herplant) vindt dan op een andere locatie binnen het projectgebied plaats. Deze bomen moeten van vergelijkbare kwaliteit zijn en van nature in Nederland voorkomen (inheems). Voor het kappen van bomen is meestal een kapvergunning nodig.

Grote delen rond de rijkswegen A1 en A50 zijn aangemerkt als congestiegebied op het elektriciteitsnet (oftewel: file op het elektriciteitsnet). Een aansluiting is op korte termijn daardoor niet mogelijk. Binnen het project wordt daarom onderzocht of er innovatieve manieren van aansluiten zijn, met als doel het energiesysteem in balans te houden. Dit betekent dat er voor dit project bijvoorbeeld actief gezocht wordt naar grootverbruikers die de opgewekte stroom meteen kunnen afnemen.

Het Rijk is voornemens het project in 2026 aan te bieden aan de markt. Daarna zal verder onderzoek door de project BV plaatsvinden ten behoeve van vergunningaanvraag en participatie. Voor 2030 wordt de start van de bouw verwacht. Meer informatie over de planning vindt u bij de links in het menu bij “planning”.

In de verkenningsfase zal de omgeving worden geïnformeerd over het proces. Dit gebeurt o.a. door deze website en door bewonersbrieven vanuit de gemeenten. Na de tender, als de marktpartij is aangesloten, zal de omgeving worden geraadpleegd over de plannen. Vanaf dat moment kunt u actief meedoen. Meer informatie over participatie vindt u links in het menu bij “participatie”.

Als u nu al een opmerking of vraag heeft, kunt u gebruik maken van de contactpagina. Deze vindt u vindt u links in het menu bij “OER A1-A50”.

De exploitant moet een participatieplan indienen, waarin hij aangeeft hoe de omgeving wordt betrokken. Het ligt voor de hand dat daar bijeenkomsten bij horen. Meer informatie over participatie vindt u links in het menu bij “participatie”.

De nieuwsberichten over dit project vindt u links in het menu bij “nieuws”.
Hier kunt u zich ook aanmelden voor nieuwsberichten over dit project.

Het project zal op een marktconforme, openbare en transparante wijze aan de markt worden aangeboden. Dit betekent dat iedereen zijn interesse kenbaar kan maken om het zonnepark aan te leggen. We nodigen u graag uit te reageren.

De gronden zullen openbaar worden aangeboden op biedboek.nl. Dit betekent dat iedereen kan meedingen en gelijke kansen heeft. Er wordt niet één op één gegund. Meer informatie vindt u hier: Procedures Verkoop en Uitgifte | Biedboek.nl

Publicatie op biedboek.nl wordt verwacht aan het einde van het voorjaar/ begin zomer van 2026.