In het Programma OER verkent Rijkswaterstaat samen met het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) waar en hoe we grootschalig energie kunnen opwekken op rijksgronden. Dat doen we in opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG). In deze interviewreeks bevragen we OER-collega’s over hun rol in het programma en wat hen drijft. Op een bewolkte herfstdag spreken we een OER-collega van het eerste uur: Mattijs Erberveld.
Namens RWS werkt Mattijs als kennis- en innovatieadviseur bij het programma. Mattijs: ‘Mijn rol is om kennis te ontsluiten; het uitzoeken van dingen die we nog niet weten maar wel wíllen weten. Op het gebied van innovaties kijk ik naar wat we nodig hebben om een zonnepark langs de snelweg te realiseren.’
Toen OER nog in de kinderschoenen stond, was Mattijs al van de partij. ‘Al in 2010 borrelden de eerste ideeën op over het opwekken van hernieuwbare energie langs snelwegen. Na een aantal inspiratiedocumenten en pilots, onder andere met geluidsschermen, zijn we rond 2018 gestart met het pilotprogramma HER. Daarin lag de nadruk op het opdoen van kennis en het stimuleren van innovatie voor de toepassing op en langs rijksgronden. De positieve resultaten waren de opmaat naar OER. Binnen het OER-programma ligt de focus op realisatie. Het draait meer om het toepassen van de ontwikkelde kennis en innovaties, waardoor mijn rol in dat opzicht dus kleiner wordt.’
Zoeken naar antwoorden
Uitzoeken wat we nog niet weten en nieuwe ideeën in de praktijk uitproberen, dat is waar de passie van Mattijs ligt. ‘Bij RWS staat veiligheid voorop en speelt bijvoorbeeld de vraag of zonnepanelen spiegelen. Daar moet je antwoord op geven en uitzoeken hoe we daarmee om kunnen gaan. We hebben in dat verband veel met TNO samengewerkt. Zij maakten een model waarop je kunt zien bij welke zoninstraling er spiegeling ontstaat. We kunnen er dan een struik voor zetten of ze net iets anders richten. Met zo’n model kun je dat allemaal van te voren bekijken. Maar ook op het gebied van biodiversiteit waren er vragen te beantwoorden. Als je zo’n zonnepark bouwt, blijft er dan nog wel begroeiing over om het zand vast te houden waarmee erosie voorkomen wordt?’
Soms zul je moeten kiezen maar vaak gaan natuur en zonneparken heel goed samen
Zonneparken en natuur
Het is altijd moeilijk om functies te combineren, maar volgens Mattijs is dat geen reden om er dan maar niet aan te beginnen. ‘We hebben duurzame energie en natuur allebei hard nodig. Vanuit RWS hebben we bijgedragen aan verschillende onderzoeken op dat vlak, waarvan een aantal nu ook nog loopt. Soms zul je moeten kiezen maar vaak gaan natuur en zonneparken heel goed samen. En als je rekening houdt met de zon, zou je bijvoorbeeld ook bomen áchter een zonnepark kunnen neerzetten. In de publicatie die ik heb laten maken, Natuur in zonneparken, staat hoe je daar rekening mee kunt houden en wat de bouwstenen zijn om die twee elementen te combineren. Dan komt de kennis die we hebben opgehaald bij onze eigen experts en kennisinstellingen, bijvoorbeeld over wanneer je moet maaien, goed van pas.’
Zijn trots op de groei van het programma steekt Mattijs niet onder stoelen of banken. ‘Ik ben vanaf het begin betrokken en dat het nu zó groot is geworden, vind ik natuurlijk heel gaaf! Vanuit het idee dat het mooi zou zijn om die gronden dubbel te gebruiken, gaat het nu echt de goede kant op. Daarnaast vind ik het leuk dat we de antwoorden op onze vragen vinden. Het wegnemen van belemmeringen is natuurlijk fijn, maar het leukste is dat het uiteindelijk ook gerealiseerd wordt. Voor wat betreft kennis en innovatie ben ik blij dat ik daar mijn bijdrage aan heb kunnen leveren.’
Vanuit het idee dat het mooi zou zijn om die gronden dubbel te gebruiken, gaat het nu echt de goede kant op
Faciliteren
Mattijs droomt ervan dat straks het opwekken van energie en het gebruik ervan dicht naast elkaar liggen. ‘Er zijn wel collega’s die soms wat mopperen en zeggen: “Moet dat nou met die zonnepanelen in de berm?”, maar ik vind het nog steeds geweldig dat we met de windmolens en zonnepanelen die we vanuit OER langs de wegen plaatsen, genoeg energie opwekken om alle voertuigen van voldoende elektra te voorzien. Dat is pas echt faciliteren en daar mogen we vanuit RWS wel wat meer nadruk op leggen.’
NIMBY wordt PIMBY
Mattijs hoopt vurig - en wil tevens meegeven aan zijn collega’s - dat ze durven afwijken van de standaard om echt iets moois van de projecten te maken. ‘Er is zoveel mogelijk!’ vertelt hij enthousiast. ‘We kunnen spelen met vormen, hoogteverschillen en hoe de panelen in het landschap passen. Zo kunnen we iets unieks neerzetten, zoals bijvoorbeeld bij de A37. Daar lopen de panelen als een golvend lint door het landschap. Zelfs met standaardmaterialen kun je iets bijzonders creëren. Bijvoorbeeld door het slim te plaatsen en hier en daar een accent aan te brengen zoals een afbeelding op de panelen. Mijn wens is dat OER niet alleen voor efficiëntie kiest, maar ook voor ontwerpen die mensen blij maken, zodat iedereen zegt: “Please in my backyard!”